Zoals alle onderwerpen op deze website bespreken we de waterhardheid in een reeks discussies. De eenvoudigste uitleg is eerst, gevolgd door een meer diepgaande bespreking. Dan zijn er links naar zeer diepgaande discussies over zowel GH- als KH-hardheid.
De simpele uitleg
Er zijn twee soorten hardheidsgebruik in de aquariumhobby. Algemene hardheid (GH) en carbonaathardheid (KH). GH en KH bewegen het vaakst in lockstep, maar het is mogelijk om een hoge GH en geen KH en geen GH en een hoge KH te hebben.
GH ("algemene hardheid" of "totale hardheid") is slechts de hoeveelheid calcium en magnesium in het water. Dit is de witte rotzooi die zich ophoopt aan de waterlijn van aquaria. GH is onbelangrijk voor alle volwassen vissen en bijna alle eieren en jongen.
KH ("carbonaat hardheid" of "alkaliteit") is de hoeveelheid "buffering". Buffering weerspiegelt in dit geval het vermogen van het water om neerwaartse dalingen van de pH te weerstaan. KH is onbelangrijk voor alle vissen, volwassene of jongen in elk aquarium met fatsoenlijke water wissels.
Het kan niet genoeg benadrukt worden:
KH en GH zijn onbelangrijk in aquaria!
Houd gewoon de pH tussen 6,5 en 8,5 en de totale opgeloste vaste stoffen boven de 50 (dwz al het water behalve gedestilleerd en RO) en alle vissen doen het prima. GH en pH worden pas belangrijk bij het kweken van enkele vissoorten en voor garnalen en slakken. KH wordt belangrijk bij intensief indraaien van een aquarium.
Hardheid in meer detail
De terminologie rond de twee soorten hardheid is erg verwarrend, aangezien verschillende auteurs verschillende termen gebruiken voor elk type hardheid. Deze terminologie wordt het best geïllustreerd met een grafiek:
| Synoniemen voor "Algemene hardheid" | Synoniemen voor "Carbonaat hardheid” |
|---|---|
| GH | KH |
| ppm Ca, Mg | ppm CO₃, HCO₃ |
| dGH (GH/17,9) | dKH (KH/17,9) |
| Totale hardheid | Alkaliteit |
| ppm CaCO₃ | ppm CaCO₃ |
Voor onze doeleinden zullen we eenvoudigweg vier termen voor hardheid gebruiken: carbonaat hardheid of KH en algemene hardheid of GH.
Het termgebruik van de term "alkaliteit" om carbonaat hardheid (KH) te beschrijven, is de bron van veel verwarring. Alkaliteit is het bufferend vermogen van een waterlichaam; een maatstaf voor het vermogen van het waterlichaam om zuren en basen te neutraliseren en zo een redelijk stabiel pH-niveau te handhaven. Deze buffering wordt in het algemeen geleverd door carbonaten en bicarbonaten.
Carbonaat hardheid (KH) verwijst naar de hoeveelheid anionen (negatief geladen ionen) carbonaat en bicarbonaat in het water. Bicarbonaat en carbonaat neutraliseren zuren door kooldioxidegas te produceren dat uit het aquarium verdampt. Een aquarium met een hoge KH is bestand tegen het zogenaamde "old tank syndrome", waarbij het water in het aquarium erg zuur wordt.
Zeer zuur water stopt het "indraaien" van de tank en is slecht. Wanneer men intensief indraait in een aquarium met water aan de zachte kant dient men constant calciumcarbonaat toe te voegen om de KH boven de 18 KH te houden.
Algemene hardheid (GH) verwijst naar de hoeveelheid kationen (positief geladen ionen) calcium en magnesium in het water. Calcium- en magnesiumcarbonaatzouten hebben de neiging erg onoplosbaar te zijn in water en slaan gemakkelijk neer, waardoor ze de witte lijn vormen aan de waterlijn in oudere aquaria. Calcium en magnesium kunnen niet rechtstreeks uit een aquarium worden verwijderd. Maar calcium en magnesium kunnen worden verwijderd door het water voor te behandelen met omgekeerde osmosesystemen of wateronthardingssystemen.
GH kan gelijk, hoger of lager zijn dan de KH, afhankelijk van de kationen en anionen in het monster. Bijvoorbeeld, een grote hoeveelheid NaHCO₃ (natriumbicarbonaat of zuiveringszout) zou de KH verhogen en de GH niet beïnvloeden. Een grote hoeveelheid MgSO₄ (magnesiumsulfaat of Epsomzout) zou de GH verhogen en niet de KH.
Als men de kaarten van KH en GH in kraanwater van de VS overlapt, correleren ze niet goed. Er zijn grote gebieden met kraanwater met een hoge KH (zoals 400) en een lage GH (zoals 20). Het bereik van GH is 10 tot 250 terwijl de KH 0 tot 400 is.
Net als pH is de hardheid van aquariumwater, zowel GH als KH, gewoon niet erg belangrijk. De gepubliceerde hardheidsbereiken voor de inheemse wateren van de meeste aquariumvissen zijn vrij breed. En alle vissen kunnen prima buiten die gebieden overleven. Slakken en garnalen hebben wat GH nodig.
Back-up onderzoek
Omdat algemene hardheid en carbonaat hardheid eigenlijk niet zo nauw met elkaar verwant zijn als de niet-chemicus geneigd is te geloven, kunnen deze twee onderwerpen het beste afzonderlijk worden besproken. Er zijn enkele aquarium hobbyisten die geïnteresseerd zijn om diep in de wetenschap en de berekeningen achter alle aspecten van de hobby te duiken. En sommige hobbyisten zien graag al het onderzoek waarom hardheid niet zo belangrijk is in het aquarium. Voor degenen die daartoe geneigd zijn, zijn de volgende meer diepgaande artikelen relevant:
English 
Dutch